Rusztowania wykorzystywane są na większości budów.
Dlatego ważnym jest przestrzeganie zasad BHP podczas montażu jak i użytkowania rusztowań, w celu zmniejszenia ryzyka wypadku.
Na wstępie należy zapamiętać, że montaż rusztowań mogą wykonywać wyłącznie osoby z uprawnieniami montera rusztowań, a każde rusztowanie po zakończeniu montażu przed przekazaniem do użytkowania powinno zostać odebrane przez osobę posiadającą uprawnienia w branży konstrukcyjno-budowlanej
Podstawowe zasady przy montażu rusztowań:
Każdy pracownik uczestniczący w budowie rusztowania powinien zapoznać się z instrukcją montażu dostarczoną przez producenta rusztowania jak i ze schematem konstrukcyjnym rusztowania. W przypadku gdy warunki nie pozwalają na zastosowanie standardowych rozwiązań opisanych w instrukcji montażu, należy opracować projekt.
Pracownicy brygady montażowej muszą być wyposażeni w hełmy ochronne oraz posiadać sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości. Osoby te muszą mieć ukończone 18 lat, posiadać aktualne badania lekarskie z uwzględnieniem wykonywania prac na wysokości oraz jak wyżej wspominałem posiadać uprawnienia montera rusztowań.
Przed montażem lub demontażem rusztowania należy wyznaczyć strefę niebezpieczną i zabezpieczyć ją poprzez oznakowanie i ogrodzenie, którego wysokość powinna wynosić, co najmniej 1,5 m. Strefa niebezpieczna nie może wynosić mniej niż 1/10 wysokości rusztowania, ale nie mniej niż 6 m.
W czasie montażu jak i demontażu rusztowania obowiązuje całkowity zakaz wstępu na rusztowanie, za wyjątkiem pracowników wykonujących tą czynność.
Zabronione jest ustawianie i rozbieranie rusztowania:
o zmroku, jeżeli nie zapewniono oświetlenia dającego dobrą widoczność.
w czasie gęstej mgły, opadów deszczu i śniegu oraz gołoledzi.
podczas burzy i wiatru o szybkości przekraczającej 10 m/s.
Balustrady: Zabezpieczeniem zbiorowym przed upadkiem z wysokości w rusztowaniach są balustrady. Balustrady W rusztowaniach systemowych, balustrada składa się z trzech elementów, poręczy na wysokości 1 m, poręczy pośredniej na wysokości 0,5m oraz burty (krawężnika) o wysokości 15cm i grubości min. 2,5 cm znajdującego się przy podestach rusztowania. W przypadku gdy odległość podestu rusztowania od budynku wynosi powyżej 20cm należy zastosować balustradę również od strony wewnętrznej. Jeżeli nie ma możliwości zastosowania balustrady użytkownicy oraz monterzy muszą z korzystać z środków ochrony indywidualnej tj. zestaw szelek wraz z linką, amortyzatorem oraz zatrzaśnikiem.
Piony komunikacyjne: Każde rusztowanie musi być wyposażone w piony komunikacyjne. Piony komunikacyjne należy wykonać z podestów komunikacyjnych z drabiną jednocześnie ze wznoszeniem rusztowania wewnątrz jego siatki lub, gdy wymagają tego warunki budowy, jako oddzielne segmenty przylegające do zasadniczej części rusztowania. Odległość pomiędzy sąsiednimi pionami komunikacyjnymi nie może być większa niż 40 m, odległość stanowisk pracy najbardziej oddalonego od środka pionu nie może być większa niż 20 m.
Przed montażem lub demontażem rusztowania należy wyznaczyć strefę niebezpieczną i zabezpieczyć ją poprzez oznakowanie i ogrodzenie, którego wysokość powinna wynosić, co najmniej 1,5 m. Strefa niebezpieczna nie może wynosić mniej niż 1/10 wysokości rusztowania, ale nie mniej niż 6 m.
Zakotwienie: Rusztowanie, którego wysokość przekracza w zamkniętych pomieszczeniach czterokrotnie, a na zewnątrz trzykrotnie najmniejszy wymiar podstawy oraz rusztowanie wyposażone w wysięgniki transportowe i daszki osłonowe musi być kotwione niezależnie od wyników obliczeń statycznych. Rusztowanie należy kotwić do ściany budowli lub budynku w sposób zapewniający stateczność i sztywność konstrukcji oraz umożliwiający przeniesienie sił zewnętrznych działających na rusztowanie. Do zakotwień należy stosować łączniki kotwiące z hakiem i elementy kotwiące (śruby z uchem, kołki plastikowe rozprężne) znajdujące się na wyposażeniu rusztowania. Liczbę zakotwień, rozmieszczenie zakotwień oraz sposób ich wykonywania w rusztowaniach określa instrukcja bądź projekt. Przy ustalaniu liczby zakotwień należy przestrzegać następujących zasad:
zakotwienia powinny przenosić obciążenia poziome równoległe do ściany.
zakotwienia nie powinny przenosić sił pionowych.
przed rozpoczęciem montażu należy sprawdzić, czy ściana będzie w stanie przenieść wymagane siły zakotwień.
zakotwienia należy umieszczać symetrycznie na całej powierzchni rusztowania, względem osi pionowych rusztowania.
wszelkie fragmenty rusztowań wystające poza narożniki budynków lub budowli, które narażone są na działanie wiatru, należy kotwić dodatkowo.
konstrukcja rusztowań przyściennych nie powinna wystawać poza najwyższą linię kotwień więcej niż 3m.
Uziemienie: Każde rusztowanie wykonane z elementów metalowych i ustawione na zewnątrz powinno być uziemione i posiadać instalację piorunochronną, której oporność uziemienia mierzona prądem przemiennym o częstotliwości 50 Hz nie powinna przekraczać 10 Ω, a odległość pomiędzy uziomami nie powinna przekraczać 12 m. Po montażu uziemienia uprawniony elektryk powinien sporządzić protokół z pomiaru rezystencji.
Daszki ochronne oraz siatki: Rusztowanie usytuowane w obszarze, w którym nie można wyznaczyć strefy niebezpiecznej, wymaga zastosowania dodatkowych rozwiązań. Jednym z nich są daszki ochronne oraz siatki. Zadaniem daszków ochronnych jest zabezpieczenie ludzi, mienia przed niekontrolowanych upadkiem przedmiotów mogących znajdować się na rusztowaniu. Daszki stosujemy w zwartej budowie miejskiej, wzdłuż ciągów komunikacyjnych, przejść, chodników oraz ulic. Minimalna odległość daszka od poziomu terenu to 2,4m jednak należy uwzględnić wysokość pojazdów wraz z ładunkiem mogących poruszać się w pobliżu. Wielkość wysięgu daszka określa norma PN-M-47900-2, która zaleca, że dla rusztowań do 20m wysięg daszka (mierzony w kierunku prostopadłym od zewnętrznej krawędzi rusztowania) powinien wynosić 2,2m, a powyżej 20m 3,5m. Do budowy daszka można użyć systemowych elementów rusztowania takich jak konsole, stężenia, rury, złącza oraz pomosty. Zakończenie daszka musi być skierowane ku górze pod kątem 45֯.
Bezpieczne użytkowanie rusztowania:
Wykonując prace na rusztowaniu należy przestrzegać dopuszczalnego obciążenia roboczego pomostu. Na rusztowaniu powinna być wywieszona w widocznym miejscu tablica informująca o dopuszczalnej wielkości obciążenia pomostów. Obciążenie pomostów rusztowania materiałami ponad ich nośność i gromadzenie się pracowników na pomostach jest zabronione.
Materiały na rusztowaniu należy składować w bezpieczny sposób uniemożliwiający wypadnięcie oraz swobodne przejście.
Należy przeprowadzać kontrole stanu technicznego rusztowania poprzez wykonanie przeglądów.
W czasie eksploatacji rusztowanie podlega następującym przeglądom:
przeglądy codzienne przez brygadzistę, użytkującego rusztowanie.
przeglądy dekadowe wykonywane co 10 dni przez konserwatora rusztowania lub pracownika inżynieryjno-technicznego, użytkującego rusztowanie.
przeglądy doraźne wykonywane przez komisję z udziałem kierownika budowy, mistrza budowlanego i brygadzistę użytkującego rusztowanie.
W trakcie przeglądów należy sprawdzić:
stan połączeń rusztowania.
stan zabezpieczeń (barierki, krawężniki).
stan pomostów (uszkodzenia, czystość pomostów).
ciągi komunikacyjne (prawidłowość zamykania i otwierania klap wyjściowych, mocowanie drabin).
stan wciągarek i konstrukcji wsporczej.
stan zakotwień.
stan złączy obrotowych i krzyżowych.
Wyniki każdego przeglądu należy wpisać do dziennika budowy.
Po każdej dłuższej niż 10 dni trwającej przerwie w robotach, po każdej burzy, ulewie lub dużych opadach śniegu, należy sprawdzić, czy:
rusztowanie nie doznało odkształceń lub uszkodzeń.
podkłady nie zostały podmyte.
zakotwienia nie zostały uszkodzone lub zluzowane.
urządzenia zabezpieczające jak daszki ochronne, zabezpieczenia pomostów, ogrodzenia i odboje przy przejazdach nie zostały uszkodzone.
nie zaszły zjawiska, mające wpływ na wytrzymałość i stateczność rusztowania.
przewody elektryczne przebiegające w pobliżu rusztowania są zabezpieczone zgodnie z przepisami obowiązującymi w zakresie ochrony przeciwporażeniowej lub wyłączone spod napięcia.
urządzenia piorunochronne nie uległy uszkodzeniu.
nie występują pęknięcia rur, spoin, desek płyt pomostów roboczych.